4 soruda Covid-19 nedir, nasıl bulaşır?

Şu günlerde hepimizin gündemine oturmuş, bizi tedirgin eden bir durumla karşı karşıyayız. Koronavirüs. Peki biz bu virüsten korunmak için neler yapabiliriz? Gerekli önlemleri alıyor muyuz? Neleri yapıp neleri göz ardı ediyoruz? Doğru bilgilere sahip miyiz ve bunlara nereden ulaşabiliriz? Eminim birçoğumuz aklından bu soruları geçirmiştir. Bunların bazılarına değinip bildiklerimi sizlerle paylaşarak size yardımcı olabilmeyi umuyorum.

Nedir Koronavirüs hastalığı?

Yeni Koronavirüs (COVID-19), ilk olarak Çin’in Wuhan Eyaleti’nde Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür.

Belirtileri nelerdir?

En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir (Bazı hastalarda ishal de tanımlanmıştır fakat daha az sıklıkta ve daha ağır seyreden olgularda görülmüştür).

Nasıl bulaşır?

Hasta bireylerin öksürmeleri ve aksırmaları sonucu ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir. Yapılan araştırma göstermiştir ki virüs aerosol olarak 3 saat, bakırda 4 saat, karton/mukavvada 24 saat, plastik ve paslanmaz çelikte 48 ile 72 saat arasında tespit edilebiliyor.

Korunmak için neler yapabilirim?

  • Elleri en az 20 saniye su ve sabun ile yıkayın. Eğer su ve sabun yok ise en az %60 alkol oranına sahip temizleyiciler ile (kolonya buna dahildir) temizleyin.
  • Hapşırma ve öksürme esnasında tek kullanımlık mendil kullanın ve kullandıktan sonra mendili çöpe atın. Eğer yanınızda mendil yok ise kolunuzun iç yanını kullanabilirsiniz. Elinizle yüzünüze, özellikle mukozal bölgeler olan ağız, burun ve gözlerinize dokunmaktan kaçının.
  • Başkaları ile yakın temastan kaçının. Koruyucu olan mesafe 1.8 metredir.
  • Kendi karantinanızı oluşturun. Hele ki yaşlı ve kronik rahatsızlığı olan (60 yaş üstü kalp hastalığı, diyabet, hipertansiyon, kronik solunum yolu hastalıkları, kanser vb.) bir bireyseniz mümkün olduğunca dışarı çıkmayın ve misafir kabul etmeyin. (Bu demek değildir ki gençler için önemsizdir. Genç bireyler de tedbirli olmalıdır.)
  • Eşyaları temizlerken aktif klor içeren (ki bunun en ulaşılabilir olanı çamaşır suyudur) ya da % 70 üzerinde alkol içeren temizlik malzemeleri kullanın.
  • Eğer hastalık belirtileri göstermiyorsanız özellikle kalabalık alanlara girerken veya hasta olan biriyle yakın temasta bulunacak olduğunuzda maske takın. Hastalık belirtileriniz var ise odada başka insanlar var iken, sağlık kuruluşuna başvururken maske takmayı ihmal etmeyin. Eğer maske takamıyorsanız öksürürken ve hapşırma esnasında kolunuzu kullanın. Odanıza sizinle ilgilenen birisi girerken maskeyi hemen takın.
    Eldiven kullanımı gereksiz hatta zararlıdır. Bu şekilde virüsü dokunduğunuz her yüzeye taşır ve başka insanların enfekte olmasını kolaşlaştırırsınız. En iyi çözüm el dezenfeksiyonudur.

Hazırlayan: Semih Can Kavak (Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, öğrenci)

KAYNAK
How to Protect Yourself, Centers for Disease Control and Prevention
Sağlık Bakanlığı